Wątroba to jeden z bardzo dużych i bardzo istotnych dla ogólnego zdrowia człowieka narząd. Jest ona ważnym elementem dla układu trawiennego i oczyszcza ciało z toksyn. Jednak obok wątroby bardzo znacząca jest trzustka, która produkuje rozkładający pokarm sok trzustkowy. Zanim wystąpią jakiekolwiek objawy chorej wątroby czy trzustki i wejdą w zaawansowaną fazę, zazwyczaj pojawiają się pierwsze sygnały między innymi skórne, lub ból umiejscowiony z prawej strony, pod żebrami (od strony wątroby) lub w nadbrzuszu (ze strony trzustki).

Wątroba jest nazywana wielofunkcyjnym gruczołem, który stanowi ważną część układu pokarmowego. Do jej zadań należy między innymi gospodarka węglowodanami (wytwarzająca, gromadząca, jak również uwalniająca glukozę), gospodarka tłuszczowa i białkowa, przemiana hemu w bilirubinę, oraz wytwarzanie żółci, niezbędnej do trawienia tłuszczów. Narząd ten z punktu widzenia naszej odporności jest bardzo istotny, gdyż potrafi neutralizować niektóre z drobnoustrojów w procesie fagocytozy.

Jedną z jej cennych funkcji jest czyszczenie z toksyn, przez co jest bardzo mocno narażona na uszkodzenia. Posiada duże zdolności regeneracyjne zbyt wiele uszkodzeń może ją osłabiać. Dochodzi wtedy do marskości wątroby, czyli utraty jej właściwego działania i niemożności podjęcia zwyczajnych dla zdrowia i życia organizmu funkcji.

Co to jest Choroba Wilsona i jakie są jej przyczyny?

Choroba Wilsona jest schorzeniem uwarunkowanym genetycznie. W następstwie mutacji genu ATP7B, który reguluje równowagę metabolizmu miedzi, dochodzi do nadmiernego gromadzenia tego metalu w organizmie.

Defekt genetyczny powoduje, że nadmiar miedzi pochłoniętej z przewodu pokarmowego poprzez jego nadmierne gromadzenie nie jest wydalany przez wątrobę i gromadzi się w jej komórkach. Jego toksyczne działanie prowadzi do zróżnicowanych form uszkodzenia wątroby. Z czasem komórki wątroby tracą zdolność gromadzenia miedzi i następuje jej uwalnianie do krążenia.

Kiedy choruje Nasza trzustka?

Trzustka jest narządem gruczołowym, produkującym takie enzymy trawienne jak:

• trypsynogen
• chymytrypsynogen
• proelastaza
• prokarboksypeptydazy A i B
• lipaza
• amylaza
• esterazy

Tempo syntezy białek w trzustce jest  13-krotnie większe niż w przypadku wątroby! Wewnątrzwydzielnicze funkcje jakie posiada trzustka odpowiadają za produkcję hormonów – w tym insuliny i glukagonu. Niewłaściwa praca trzustki może być powodem pojawienia się cukrzycy – co jednak przez dłuższy czas może dawać jedynie niewielkie  sygnały.

Wątroba jest narządem, który nie posiada unerwienia czuciowego! Ból, który najczęściej występuje ze strony wątroby pojawia się w miejscu, w którym błona surowicza (wyściełająca narządy wewnątrz jamy brzusznej) jest podrażniania i rozciągana. Gdy rysy wątroby są powiększone ból jest bardzo mocny.

W porównaniu do trzustki, narząd ten może boleć sam z siebie – jest bowiem narządem unerwionym czuciowo poprzez włókna dochodzące do splotu trzewnego (słonecznego).

OBJAWY chorej wątroby

Kiedy choruje wątroba może dawać inne objawy i wiele oznak przez niektórych ludzi bagatelizowanych. Najbardziej charakterystycznym i jednym z pierwszych wewnętrznym objawem choroby wątroby jest ból. U każdego człowieka wątroba lokalizowana jest tuż pod przeponą, w prawym podżebrzu, zajmując górne części nadbrzusza i lewego podżebrza. Ból, wskazujący bezpośrednio na wątrobę, zlokalizowany jest z prawej strony, pod żebrami. Jeżeli pojawia się sporadycznie i na chwilę, nie ma powodu by się niepokoić – jednak jeśli powraca i jest bardzo uporczywy, bądź regularny, należy pilnie zwrócić na to uwagę.

Ból wątroby może wskazywać m.in. raka wątroby, marskość wątroby, lub wystąpienie wirusowego zapalenia wątroby. Szczególnym objawem jest znaczne powiększenie wątroby widoczne podczas badania USG (w przypadku marskości również śledziony), które objawia się znacznym zwiększeniem obwodu brzucha (tzw. Wodobrzusze).

Gdy wątroba choruje, pojawia się także wiele jej zewnętrznych objawów, których z nią nie łączymy, ale są one łatwo zauważalne.

Jedne z popularnych chorób wątroby objawiają się następująco:

• Marskość wątroby– objawy marskości wątroby to m.in. znaczna utrata apetytu, częste nudności, spadek masy ciała, ginekomastia, hipogonadyzm, świąd skóry i objawy skórne, wybroczyny i krwawienia, żółtaczka, encefalopatia wątrobowa.
• Wirusowe zapalenia wątroby typu A– częsta męczliwość, nudności, wymioty, objawy grypo podobne, świąd skóry.
• Wirusowe zapalenia wątroby typu B– żółtaczka, objawy przypominające grypę bądź zatrucie.
• Wirusowe zapalenia wątroby typu C– jedno z najbardziej podstępnych chorób, często przebiegające bezobjawowo. Jedynym podstawowym objawem jest powiększenie wątroby. Ciało ludzkie daje choremu wyraźne sygnały, że coś wymaga obserwacji, gdyż pojawia się zmęczenie, niepokój, depresja, problemy z koncentracją, swędzenie skóry i bóle kostno-stawowe oraz objawy ostrej niewydolności wątroby. 
• Rak wątroby– często pojawiający się gdy choroba jest już w zaawansowanym stadium rozwoju. Wśród niepokojących wymienia się silny ból, ale także sporą utratę wagi, gorączkę, brak apetytu, znaczne obrzęki nóg, zażółcenie skóry, krwawienie z przewodu pokarmowego, uszkodzenie wątroby.
• Autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AZW)– mocne wzdęcia, zaburzenia łaknienia, świąd skóry, uczucie ciężaru po stronie prawego boku.
• Choroba Wilsona– żółte widoczne zabarwienie skóry, obrzęki nóg, siniaki pojawiające się na całym ciele, bóle brzucha.
• Zakrzepica żył wątrobowych (BCS)– mocne bóle brzucha, wysoka gorączka, powiększenie wątroby i śledziony, krwawienie z przełyku bądź z żołądka, obecność żylaków przełyku.
• Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych– postępujące uporczywe zmęczenie, żółtaczka, świąd skóry, utrata masy ciała, ból w nadbrzuszu.

PAMIĘTAJ – objawy chorej wątroby są WIDOCZNE na twarzy!!!  Najbardziej typowy objaw to  silne zażółcenie skóry, świąd, pojawiające się na niej pajączki – mogą wskazywać na chorą wątrobę.

Chora wątroba przedstawia bardzo charakterystyczne plamy wątrobowe, które można zaobserwować u wielu osób w starszym wieku. Często zachodzi tu proces hiperpigmentacji, czyli w miejscach wystawianych na światło słoneczne skóra zmienia się w błotnisto-szarą. Może pojawić się wysypka (w okolicach oczu, ust lub na dłoniach) o ciemnym zabarwieniu, którą da się zauważyć w dowolnym miejscu – może okazać się w postaci brązowych plamek, ulokowanych choćby u podstawy włosów. 

Gdy w okolicy powiek dostrzec można tzw. kępki żółte (żółtawe, miękkie blaszki) wskazuje to bezwzględnie na marskość wątroby i stłuszczenie wątroby. Zaczerwienienia w okolicy małego palca oraz kciuka na dłoniach wskazują na niewydolność wątroby. Bardzo charakterystycznym objawem jest także pojawienie się w okolicy śródbrzusza “głowy meduzy”, co jest wynikiem obocznego krążenia krwi. Skóra u osób chorych i mających problem z wątrobą jest zimna i wilgotna.

Objawy chorej trzustki

Objawy cierpiącej chorobowo wątroby i trzustki mogą mieć charakter zewnętrzny, jak i wewnętrzny – ten pierwszy łatwiej dostrzec, drugi zaś szybciej poczuć.

Gdy choruje trzustka, możemy odczuwać długotrwały ból w jamie brzusznej. Mogą temu towarzyszyć ostre biegunki, prowadzące do utraty masy ciała i odwodnienia. Krótkotrwały ból tego narządu może pojawić się od czasu do czasu u każdego – jeżeli jest nawracający, najlepiej iść się przebadać. Jeśli ból jest gwałtowny, silny, promieniujący do pleców, nie wynika on ze zwykłego przejedzenia, lecz jest objawem lub urazem brzucha, bądź nadużywania alkoholu / reakcji na zażywane leki.

Przy chorej trzustce objawy pojawiają się także na skórze – jest to przede wszystkim świąd. Zmieniają  się także zachowania i nawyki chorego. Charakterystycznym i częstym objawem są biegunki tłuszczowe, które mogą pojawiać się jeden raz dziennie, raz na parę dni, lub kilkakrotnie w ciągu dnia.  Najistotniejsze jednak jest to jak wyglądają, ponieważ wydalony stolec nieprzyjemnie pachnie i jest bardzo rzadki, o jasnym lub miodowym kolorze. Sam proces wypróżniania się może być także problematyczny, gdyż ciężko zapanować nad potrzebą, a do tego wypróżnianie jest gwałtowne i bolesne.

Przy chorej trzustce pojawiają się następujące objawy:

• wysoka gorączka
• powiększenieobwodu brzucha
• wymioty
• dreszcze
• nudności
• zaburzenia oddechu
• zaburzenia krzepliwości krwi

Badania krwi przy chorej wątrobie i trzustce

Wątroba i trzustka to najwrażliwsze narządy układu pokarmowego, które uczestniczą w wielu reakcjach zachodzących w całym organizmie. Aby wszystko działało bez zarzutu, każdego dnia muszą pracować na najwyższych obrotach. Każde dodatkowe obciążenie, jak np. ciężkostrawna dieta, alkohol, leki, czy niektóre choroby przewlekłe jak cukrzyca mają bardzo negatywny wpływ na te ważne dla naszego organizmu narządy.

Jeżeli regularnie doświadczasz niestrawności, bólów brzucha i chudniesz, nie będąc na diecie, to sygnał, że warto zbadać wątrobę i trzustkę.

Jak przygotować się do badań laboratoryjnych przy problemach z chorą wątrobą i trzustką?

• Nie pij alkoholu i kawy przez 24 godziny przed planowanym badaniem.
• W przypadku oznaczenia wyniku PSA u mężczyzn, przed badaniem zrezygnuj z jakiegokolwiek wysiłku fizycznego, który powoduje ucisk gruczołu krokowego (np. jazda na rowerze).
• Badania na trzustkę lub wątrobę wykonuje się zawsze na czczo: ostatni posiłek zjedz 8 – 12 godzin przed badaniem, a dzień przed badaniem zrezygnuj z tłustych i wysokokalorycznych potraw.
• Palenie papierosów także może mieć wpływ na wynik badania.
• Poinformuj lekarza o wszystkich przyjmowanych przez ciebie lekach i suplementach.
• Około 30 minut przed zaplanowanym pobraniem krwi wypij szklankę niegazowanej wody.

Nieprawidłowe wyniki parametrów wątrobowych mogą świadczyć o zapaleniu lub marskości narządu. Często są one związane z nieodpowiednią dietą, częstym spożywaniem alkoholu, przyjmowaniem niektórych leków (np. Nimesil, Izotek) czy cukrzycą. 

Z kolei nieprawidłowe wyniki parametrów trzustkowych mogą towarzyszyć zapaleniu, kamicy lub nowotworowi tego narządu. Znaczne odchylenia od normy nie zawsze są związane z ciężkimi zaburzeniami – są bardzo często wynikiem nieodpowiedniej diety, palenia tytoniu czy spożywania alkoholu.