Triage – co to takiego?

Triage (triaż) jest procesem medycznym polegającym na szybkiej ocenie stanu zdrowia pacjentów w sytuacjach nagłych, by ustalić priorytet w udzielaniu pierwszej pomocy dla tych, którzy wymagają pomocy medycznej. Triage stosowany jest głównie w masowych przypadkach dotyczących wypadków lub katastrof, gdzie liczba poszkodowanych znacząco przekracza dostępne zasoby medyczne. Metoda triage pozwala na efektywne zarządzanie środkami, koncentrację na ratowaniu jak największej liczby życia z uwzględnieniem ciężkości urazów i możliwości uskutecznionego leczenia.

Zasady przeprowadzania triage (segregacji medycznej)

Przeprowadzanie triażu obejmuje kilka zasad i etapów kluczowych dla tej metody.

WAŻNY ELEMENT:  stworzenie stanowiska triage – miejsce takie umiejscowione jest na początku łańcucha pomocy medycznej, np.: przy wejściu do szpitala lub w miejscu powstania zdarzenia. Personel musi szybko ocenić stan zdrowia każdego z pacjentów, używając do tego celu ustalonego systemu triage opartego na kolorowych kodach (czerwony, żółty, zielony, czarny) wskazujących na pilność i rodzaju udzielonej pomocy. Ważne, by system był prosty, szybki i jednoznaczny – w sytuacjach kryzysowych można wtedy najskuteczniej zarządzać zasobami medycznymi i właściwej opiece medycznej.

Segregacja poszkodowanych – czy ma medyczne znaczenie?

Segregacja medyczna jest kluczowym elementem triage podczas wypadków komunikacyjnych i w szpitalu. Odnosi się do procesu zaklasyfikowania pacjentów według ich pilności potrzeb medycznych. W triage- u personel medyczny pierwszo rzędowo  ocenia stan pacjentów przy ich przyjęciu, by możliwie szybko zdecydować o wymaganej natychmiastowej opiece. Triage skupia się na efektywnej organizacji leczenia, minimalizując w szczególności czas oczekiwania i zapewniając, że najbardziej potrzebujące otrzymują pomoc jako pierwsi. Metoda triage-u jest bardzo ważna w sytuacjach ograniczonych zasobów medycznych, a decyzje podejmowane są stosunkowo szybko!

Segregacja pierwotna ( tzw. segregacja wstępna) – segregacja poszkodowanych jest realizowana niezwłocznie zaraz po przybyciu na miejsce zdarzenia podmiotu ratowniczego. Obejmuje ona:

1) szybkie wyodrębnienie poszkodowanych pacjentów wymagających natychmiastowej pomocy bezpośrednio na miejscu zdarzenia lub/i podczas ewakuacji, czy też transportu do szpitala,

2) szybką ocenę poszkodowanego w jak najkrótszym czasie oraz podjęcie niezbędnych czynności ratowniczych (tj. udrożnienie górnych dróg oddechowych, zabezpieczenie doraźne drożności dróg oddechowych, ułożenie w pozycji bezpiecznej bocznej, tamowanie intensywnego krwotoku zewnętrznego), wykonywana przez podmiot ratowniczy, który jako jeden z pierwszych znajduje się na miejscu zdarzenia.

System START (Simple Triage And Rapid Treatment)

System START (Simple Triage And Rapid Treatment) jest metodą segregacji poszkodowanych stosowaną w sytuacjach masowych wypadków i/ lub katastrof. System START cechuje się prostotą, szybkością w zastosowaniu i łatwością w zapamiętywaniu.  Jest to system przydatny dla ratowników o różnym stopniu wyszkolenia, oparty głównie na ocenie podstawowych funkcji życiowych: stanu świadomości, wydolności oddechowej i krążenia wszystkich poszkodowanych.

System segregacji START dotyczy przede wszystkim osób powyżej 8 roku życia. Wobec dzieci mających poniżej 8 roku życia, podczas wszelkich zdarzeń masowych stosuje się tzw. system JumpSTART (pediatryczna wersja START). W zdarzeniach o charakterze CBRNE (narażenie na materiały niebezpieczne uwolnione do środowiska w sposób intencjonalny) stosuje się system segregacji SIEVE.

W tym systemie segregacji ocenia się:

• możliwość chodzenia pacjenta w sposób samodzielny
• częstotliwość oddechów (B)
• drożność górnych dróg oddechowych (A)
• nawrót kapilarny i / lub obecność tętna na tętnicy promieniowej poszkodowanego (C)
• stan przytomności poszkodowanego, w szczególności zdolność do wykonywania prostych poleceń
• oddziaływanie czynników CBRNE,  w szczególności toksyczność

Segregacja poszkodowanych – zdarzenia masowe

System JumpSTART dotyczy dzieci do 8 roku życia i składa z czterech etapów kolejno oceniających po sobie: zdolność chodzenia, oddech, nawrót kapilarny i stan świadomości.

Ważne !!!

1. Dzieci poniżej 1 roku życia, które zostały wstępnie zakwalifikowane według schematu JumpSTART do grupy zielonej, jeżeli mają obrażenia ciała, muszą być przekwalifikowane do grupy żółtej.
2. U małego dziecka bardzo trudno jest ocenić zdolność do samodzielnego chodzenia. Zbyt młody wiek lub trzymanie dziecka na ręku przez osobę dorosłą znacznie utrudnia ocenę tego elementu.
3. U dzieci najbardziej miarodajnym miejscem oceny nawrotu kapilarnego jest skóra na mostku lub czole.

Przy ocenie stanu świadomości JumpSTART wykorzystujemy skalę AVPU oceny świadomości poszkodowanego na podstawie prostych parametrów, gdzie:

A – przytomność,

V – reakcja na głos,

P – reakcja na ból,

U – brak reakcji, poszkodowany nieprzytomny.

Segregacja wtórna:

Jest to segregacja realizowana po wdrożeniu medycznych czynności ratunkowych  lub świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, podejmowane w pierwszej kolejności wobec osób poszkodowanych o najwyższym priorytecie. Segregacja wtórna opiera się na całościowym badaniu poszkodowanego i dokonaniu  oceny na szansę przeżycia. Segregacja dokonywana jest przez doświadczony personel medyczny dostępny w chwili zagrożenia, tym samym personel zdolny do oceny poziomu wymaganej pomocy medycznej. Wtórna forma segregacji ma zapewnić udzielenie jak najlepszej i najskuteczniejszej formy pomocy maksymalnej liczbie  osób poszkodowanych i ma na celu ustalenie kolejności transportu poszkodowanych w wypadkach masowych do poszczególnych ośrodków leczniczych ( w tym wybór optymalnej drogi transportu: lądowa, powietrzna, wodna – w zależności od stanu poszkodowanego i dostępnych środków transport).

Ważne , by w sytuacji masowego zdarzenia nie doprowadzić do niekontrolowanej ewakuacji z miejsca zdarzenia (nie przenieść katastrofy z miejsca zdarzenia do szpitala)!!!

Zasady i kroki w procesie triage według systemu START

Procedura dzieli poszkodowanych na cztery grupy, do których przydzielone są umowne kody kolorystyczne.

Kroki w systemie START wyglądają następująco:

Czy poszkodowany porusza się samodzielnie?

➥ Jeśli tak, oznacza trzecią kolejność – grupa zielona

Czy poszkodowany oddycha?

➥ Jeśli nie, podejmujemy próbę udrażniania dróg oddechowych!

➥ Jeśli po udrożnieniu poszkodowany zaczyna oddychać, to pierwsza kolejność – grupa czerwona.

➥ Jeśli nie zacznie oddychać, to prawdopodobnie jest nie do uratowania – grupa czarna.

➥ Jeśli oddycha samodzielnie, ale nazbyt szybko (>30/min) lub nazbyt wolno (<10/min), to również sugerowana pierwsza kolejność – grupa czerwona.

Jaki jest powrót włośniczkowy i / lub tętno obwodowe?

➥ Jeśli nawrót włośniczkowy trwa powyżej 2 sekund lub brak tętna na tętnicy promieniowej, to pierwsza kolejność – grupa czerwona (pamiętać należy o zatamowaniu ewentualnego krwotoku zewnętrznego).

Czy wykonuje  proste komendy / polecenia?

➥ Jeśli nie, to pierwsza kolejność – grupa czerwona.

➥ Jeśli tak, to druga kolejność – grupa żółta (pozostałe osoby niechodzące, bez cech destabilizacji oddechu i krążenia)

Wykorzystanie triażu w udzielaniu pierwszej pomocy przez osobę, która nie jest osobą medyczną, może być realizowane poprzez bardzo prosty system oceny. Najważniejsze jest ich właściwe leczenie: tamowanie krwotoków i zapewnienie drożności dróg oddechowych przez np. ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej.

WARTO PAMIĘTAĆ, że nie sam medyk powinien umieć stosować te kryteria w sposób uproszczony, kierując się przede wszystkim zdrowym rozsądkiem i podstawową posiadaną wiedzą na temat pierwszej pomocy. W przypadku wszelkich wątpliwości zawsze należy wezwać pomoc medyczną!!!

Triage – co oznaczają i jakie znaczenie mają poszczególne kolory?

W systemie segregacji medycznej (TRIAGE) stosuje się różne kolory w celu klasyfikacji poszkodowanych w zależności od stanu zdrowia i potrzeby podejmowanych działań.

• Grupa STATUS CZERWONY – poszkodowani, którzy wymagają podjęcia natychmiastowych zabiegów ratujących życie i możliwie jak najszybszej ewakuacji do szpitala. Idealna interwencja powinna nastąpić w ciągu tzw. “złotej godziny” od momentu pojawienia się wypadku. Poszkodowani z tej grupy mogą być nieprzytomni, oddychać samodzielnie lub w stanie po udrożnieniu dróg oddechowych, mogą mieć liczbę oddechów większą niż 30 lub mniejszą niż 10 na minutę. Mogą to  być także osoby w stanie wstrząsu, z zaburzeniami świadomości, posiadać widoczne krwawienia trudne do zatamowania, mieć liczne urazy klatki piersiowej, urazy głowy i/ lub oparzenia II i III stopnia obejmujące około 20-60% powierzchni całego ciała.
• Grupa STATUS ŻÓŁTY – poszkodowani wymagający hospitalizacji – są to osoby, których czas rozpoczęcia leczenia może zostać przesunięty do 24 godzin od pojawienia się wypadku. Osoby te mają zachowane parametry życiowe bez cech niewydolności oddechowej czy krążenia.
• Grupa STATUS ZIELONY – poszkodowani wymagający tylko wstępnej oceny ratowniczej, poruszający się samodzielnie o własnych siłach i niewymagający dalszego leczenia szpitalnego w szpitalnych oddziałach ratunkowych. 
• Grupa STATUS CZARNY – poszkodowani w danej sytuacji prawdopodobnie nie do uratowania. Najczęściej osoby nieprzytomne, z brakiem oddechu pomimo próby udrożnienia górnych dróg oddechowych, brakiem krążenia, z uszkodzeniami ciała w wyniku obszernego mechanizmu urazu.

Dlaczego segregacja poszkodowanych ma znaczenie?

Triage ratunkowa segregacja poszkodowanych określonego priorytetu ma ogromne znaczenie przede wszystkim dlatego, że umożliwia ona skupienie na osobach najbardziej potrzebujących pomocy, co z kolei minimalizuje czas reakcji i zwiększa szansę na uratowanie większej ilości ludzkich żyć.  Rozdzielenie zasobów medycznych pozwala w konsekwencji na właściwe efektywne i skuteczne udzielanie pomocy.

Jakie są zasady triage?

System zasady segregacji medycznej triage opiera się on na trzech głównych założeniach:

1. Natychmiastowa ocena poszkodowanego : ratownik medyczny w miejscu zdarzenia od razu przystępuje do oceny i klasyfikacji pacjentów w celu jak najszybszego zapewnienia im odpowiedniej do stanu zdrowia opieki w jak najkrótszym czasie,
2. Priorytet: osoby o najpoważniejszych obrażeniach otrzymują fachową pomoc medyczną w pierwszej kolejności.
3. Ciągły monitoring: aktualizowanie oceny stanu poszkodowanych, co pozwala na dostosowanie  interwencji medycznych do stale zmieniającej się sytuacji.

System Triage to ważny i istotny element skutecznego udzielania pomocy medycznej w systuacjach kryzysowych. Jeżeli chcesz już dziś ćwiczyć wykorzystanie tego systemu w praktyce polecany jest zestaw do triage bardzo dobrej jakości. Efektywna segregacja poszkodowanych w połączeniu z priorytetowaniem i ogromna pomoc umożliwia minimlizację strat, a tym samym zwiększa szansę przeżycia większej ilości osób. Należy pamiętać o skuteczności tego systemu oraz regularnych szkoleniach personelu medycznego.

PIĘĆ podstawowych założeń segregacji medycznej (TRIAGE), które warto zapamiętać:

Ø  Wstępna Ocena Poszkodowanych: Proces TRIAGE- owania w pierwszej kolejności rozpoczyna się od wstępnej oceny stanu wszystkich poszkodowanych. Kluczowe w TRIAGE jest szybkie zidentyfikowanie i ocenienie stanu zdrowia każdej z osób poszkodowanych dotkniętej zdarzeniem.

Ø  Kwalifikacja do Kategorii Kolejności Pomocy: Poszkodowani klasyfikowani są kolorami do określonych kategorii na podstawie stopnia zagrożenia życia, ocenie funkcji życiowych i rokowania. Klasyfikacja ta określa priorytet udzielenia pomocy.

Ø  Podział na Grupy: Na podstawie postawionej oceny, poszkodowani są podzieleni na poszczególne grupy według stopnia zagrożenia życia, pilności określającego kolejność udzielania pomocy medycznej i wymaganej kolejności transportu do szpitali.

Ø  Proces Dynamiczny: TRIAGE w medycynie ratunkowej jest procesem dynamicznym, który trwa poprzez cały okres udzielanych działań ratowniczych. Ocena i klasyfikacja osób poszkodowanych mogą być na bieżąco aktualizowane w zależności od zmieniających się warunków i stanu osób poszkodowanych.