Uderzenie w głowę

Uderzenie głowy, upadek czy wypadek komunikacyjny wiąże się z ogromnym ryzykiem poważnego urazu głowy. Wszelkie objawy zależą od rodzaju doznanego uszczerbku na zdrowiu, którym może być stłuczenie mózgu czy jego wstrząs. Do objawów tych należą m.in. bóle głowy, nudności, wymioty, czy zaburzenia widzenia. Jednym z najpoważniejszych powikłań urazu głowy jest krwiak mózgu, który nawet na błachym pozornie urazu należy skonsultować z lekarzem.

Uraz głowy – rodzaje urazów

Przyczyną urazu głowy zazwyczaj jest silne uderzenie lub wypadek komunikacyjny. Należą one  do szczególnie niebezpiecznych, gdyż w ich przebiegu dochodzi do szeregu gwałtownych przyspieszeń i opóźnień ruchu głowy. W chwili uderzenia w głowę lub wypadku nasza czaszka przemieszcza się znacznie szybciej niż mózg, zgodnie z kierunkiem działania siły. W wyniku takie zdarzenia dochodzi do uszkodzenia w naszej głowie dużej liczby tkanek mózgu, zarówno w miejscu uderzenia, jak i po przeciwnej jego stronie. 

Inne częste przyczyny urazów głowy to: obrażenia głowy w trakcie treningów sportowych (boks, rugby), na skutek upadku, sporty ekstremalne, napady drgawkowe (padaczka). Zwiększone ryzyko urazu związane jest również ze spożyciem alkoholu lub zażyciem innych używek.

Wszelkie urazy głowy w klasyfikacji ICD-10 znajdziemy pod symbolami S00-S09. Wyróżniamy w nich:

• powierzchniowe urazy głowy,
• otwarte rany głowy,
• złamanie kości czaszki i twarzoczaszki,
• zwichnięcie, skręcenie i naderwanie stawów i więzadeł głowy,
• uraz nerwów czaszkowych, uraz oka i oczodołu,
• uraz śródczaszkowy, uraz zmiażdżeniowy głowy,
• amputację urazową części głowy,
• inne nieokreślone urazy głowy.

Ból głowy po uderzeniu i inne objawy urazu czaszki

Po uderzeniu w głowę nasilone objawy często skorelowane są z ciężkością urazu i w jakim czasie nastąpiły. Zdarza się, że nawet niewielki uraz może rzutować w silne dolegliwości i być tragiczny w skutkach finał. Najczęstszym objawem po urazie głowy jest ból, który może trwać nawet kilka tygodni, w zależności od jego ciężkości.

Niegroźnymi powikłaniami po urazie głowy są:

1. otarcie naskórka w miejscu uderzenia,
2. siniaki,
3. niewielkie krwawienia,
4. krwiaki w obrębie tkanek powierzchownych,
5. opuchlizna, popularnie zwana guzem.

Objawy po uderzeniu głowy, które powinny zaniepokoić to:

• widoczna znaczna deformacja w czaszce (wklęśnięcie czaszki),
• niesymetryczne źrenice (jedna wąska, druga szeroka),
• zaburzenia wzroku, zamazane widzenie, niewyraźna mowa,
• zawroty głowy, zaburzenia równowagi,
• wymioty, nudności,
• krwawienie z ucha lub nosa, wyciek jasnego płynu z ucha lub nosa,
• zaburzenia pamięci, nagła zmiana zachowania, pobudzenie, niepokój, splątanie,
• utrata przytomności, omdlenia

Wstrząs mózgu po uderzeniu w głowę

Najpoważniejszym skutkiem urazów głowy jest wstrząśnienie mózgu. Wstrząs ten objawia się krótkotrwałą utratą przytomności. Niesie za sobą poważne zagrożenie i charakteryzuje się zaburzeniami pamięci i niepamiętania samego urazu. Ponadto w czasie urazu głowy występują:

• zawroty głowy po uderzeniu (nazywane „widzeniem gwiazd”),
• silny ból głowy,
• wymioty, mdłości,
• zaburzenia mowy, widzenia.

W trakcie badania wstrząsu objawy neurologiczne w naszej głowie nie są obecne. Pacjenci stosunkowo szybko wracają do pełnego zdrowia, jednak zwykle wymagają kilkudniowej hospitalizacji w celu wykluczenia poważniejszych skutków urazu.

Pierwsza pomoc w urazie głowy po wypadku

1. Zadbaj o własne bezpieczeństwo!
2. Oceń miejsce zdarzenia, dowiedz się jak najwięcej o mechanizmie urazu.
3. Jeżeli poszkodowany jest przytomny – zbierz informacje dotyczące mechanizmu urazu, utraty przytomności oraz czasu utrzymywania się zaburzeń świadomości, wszelkich współistniejących chorób.

Stan poszkodowanego może się pogorszyć z minuty na minutę – każde pytanie i informacje zebrane przez świadka zdarzenia mogą mieć kluczowe znaczenie dla podejmowanych czynności ratunkowych przez Zespół Ratownictwa Medycznego.

4. Konieczna jest ocena stanu świadomości poszkodowanego według schematu AVPU
5. Dokonaj oceny stanu poszkodowanego według schematu ABCD
6. Jeżeli dostrzegasz krwawienie działaj zgodnie ze schematem CABC, w pierwszej kolejności tamuj krwotoki.
7. Jeżeli u poszkodowanego z urazem głowy, ze zmienionym stanem świadomości doszło do obrażeń kręgosłupa szyjnego staraj się (o ile to możliwe) nie przemieszczać poszkodowanych i stabilizować ręcznie głowę. Przemieszczaj poszkodowanego wyłącznie w przypadku szybkiej potrzeby ewakuacji, wynikającej z bezpośredniego zagrożenia (pożar i inne nagłe niebezpieczeństwo zagrażające życiu i zdrowiu ratowanego oraz ratującego). 

Stłuczenie mózgu po uderzeniu w głowę

Innym istotnym powikłaniem urazu głowy może być stłuczenie mózgu. W tym przypadku nasilenie urazu, czas trwania i rodzaj objawów zależy od miejsca, w którym został uszkodzony. Podstawowe dolegliwości to: utrata przytomności, niedowład, zaburzenia czucia, bełkotliwa mowa, silne zaburzenia widzenia, splątanie, czy też niekontrolowane odruchy.

Pacjenci ze stłuczeniem mózgu powinni bezwzględnie trafić do szpitala. Czas trwania hospitalizacji uzależniony jest głównie od stopnia uszkodzenia tkanek, a niektóre z dolegliwości cofają się samoistnie. Zdarza sie, że do stłuczenia mózgu dołączają inne powikłania, a objawy nie ustępują do końca życia i są trwałą przyczyną niesprawności.

Krwiak po mocnym uderzeniu w głowę – objawy

Skutkiem stłuczenia głowy mogą być także krwiaki śródczaszkowe. Jest to jedno z najpoważniejszych powikłań, a krwiaki śródmózgowe charakteryzują się wynaczynieniem krwi do tkanek mózgu. Krew może wypływać także do przestrzeni między oponami mózgu lub pomiędzy oponą mózgu,a kościami czaszki, tworząc tzw. krwiak podtwardówkowy lub nadtwardówkowy.

Dynamika pojawiania się objawów zależy od szybkości narastania krwiaka. U poszkodowanych pacjentów obserwuje się m.in. niedowłady ciała, poszerzenie źrenic i nierównomierne źrenice, ogólne spowolnienie. Mocne uderzenie w głowę może stanowić przyczynę uszkodzenia dużych naczyń i szybkiego wynaczyniania się dużych ilości krwi. Zdarza się, że krwiak tworzy się powoli i objawy pojawiają się dopiero po kilku godzinach lub dniach od urazu. Bardzo często objawem wytworzenia krwiaka śródczaszkowego jest tzw. „przerwa jasna” – jest to krótkotrwały okres poprawienia samopoczucia pacjenta, odzyskania przez niego przytomności, po którym następuje jego gwałtowne pogorszenie.

Postępowanie w urazach głowy – kiedy do lekarza?

Każdy nawet niepozorny uraz głowy (uderzenie w głowę) powinien zbadać i ocenić lekarz. Szczególnie niepokojące objawy podlegające wnikliwości lekarskiej to: utrata przytomności, zaburzenia mowy, zaburzenia widzenia, długo utrzymujące się zawroty głowy, niesymetryczne źrenice, niesymetryczna siła mięśniowa u rąk i nóg, ból głowy, zaburzenia pamięci (amnezja), nudności, bezwiedne oddanie kału czy moczu i brak kontroli nad zwieraczami, drgawki, krwawienie,, wyciek jasnego płynu, deformacja czaszki (świadcząca o pęknięciu).

Czym grozi uderzenie w skroń?

Uderzenie w głowę może powodować pęknięcie czaszki i uszkodzenie mózgu, a pod wpływem tego rodzaju urazu głowy może dość do wgłobienia kości czaszki, czyli jej pęknięcia. Część kości jest niestabilna i może przemieszczać się w głąb jamy czaszki, powodując przy tym uszkodzenia tkanek miękkich i ucisk na mózg. Nagłe pogorszenie stanu zdrowia poszkodowanego z urazem powinno skłaniać nas do szybkiego wezwania pogotowia !

Uderzenie w głowę – leczenie 

Podstawowym badaniem głowy w przypadku urazu jest tomografia komputerowa, która potwierda lub wyklucza obecność krwiaka śródczaszkowego / złamanie kości czaszki. Niezbędne jest również wykonanie badania neurologicznego i panel podstawowych badań krwi. Konieczna jest niekiedy konsultacja wielu specjalistów jak neurolog, neurochirurg czy chirurg.

Poważniejsze urazy głowy wymagają hospitalizacji, która z reguły trwa krótko i polega głównie na obserwacji pacjenta. Ciężkie urazy w przypadku urazu głowy głowy wymagają dłuższego pobytu w szpitalu zwykle na Oddziale Intensywnej Terapii lub Neurologii. Skutki każdego zaniedbanego leczenia mogą być tragiczne. Przeoczenie krwiaka śródczaszkowego może skutkować trwałym, rozległym uszkodzeń mózgu, a nawet  prowadzić do śmierci. W wielu przypadkach o wystąpieniu i nasileniu powikłań w skutek urazu głowy decyduje szybkość udzielenia pierwszej fachowej pomocy lekarskiej, a właśnie ten czas decyduje o życiu poszkodowanego.

Należy pamiętać, że aby zapobiec niektórym uderzeniom w głowę ważne jest odpowiednie zabezpieczenie- proste zakładanie kasków ochronnych podczas jazdy na rowerze, nartach, treningów sportowych, zapinanie pasów bezpieczeństwa w trakcie jazdy samochodem, oraz odpowiednie zabezpieczenie najmłodszych uczestników podróży.