Defibrylator jest urządzeniem medycznym, którego głównym zadaniem jest wyciszenie migotania komór serca, dzięki czemu usystematyzowany zostaje jego rytm. Co oznacza skrót AED i czemu służą defibrylatory AED?

Defibrylator AED (oznacza automated external defibrillator) to urządzenie, które w bezpieczny dla każdego ratownika i osoby poszkodowanej sposób krok po kroku za pomocą poleceń głosowych i wizualnych prowadzi przebieg akcji ratowniczej, z pomocą podania impulsu elektrycznego. W odróżnieniu od defibrylatora szpitalnego AED służy w warunkach zewnętrznych, czy też w miejscach publicznych jak instytucje, urzędy, ośrodki sportowe. Ze względu na mały, poręczny rozmiar doskonale nadaje się jako wyposażenie służb ratowniczych (GOPR, WOPR) straży miejskiej oraz policji. Ideą sprzętu jest łatwy i publiczny dostęp i prostota w obsłudze, tak by użyć go mógł każdy, nawet osoba nieprzeszkolona medycznie.

Co to jest defibrylacja automatyczna, jak działa AED i jak używać defibrylatora AED?

Obsługa defibrylatora AED jest banalnie prosta! W automatycznym defibrylatorze prawidłowy rytm serca i każda decyzja o konieczności wszczęcia defibrylacji zachodzi zupełnie bez udziału operatora. Dopasowanie energii zachodzi automatycznie i zależne od tego czy do urządzenia podpięte są elektrody dla dorosłego, czy dla dziecka. Samo wyzwolenie impulsu elektrycznego musi zostać wykonane przez wciśnięcie odpowiedniego przycisku.

Jak powinny zostać umieszczone elektrody na klatce piersiowej poszkodowanego?

Pomiędzy elektrodami z zestawu umieszczonymi na klatce piersiowej poszkodowanego (u dzieci na klatce piersiowej i plecach) przechodzi impuls elektryczny o odpowiedniej energii. Na drodze tego impulsu musi znaleźć się mięsień sercowy, dlatego ważne jest przyklejenie elektrod w taki sposób, by serce znalazło się pomiędzy nimi. Po odbyciu defibrylacji z nagłym zatrzymaniem krążenia należy obowiązkowo podjąć resuscytację krążeniowo- oddechową (uciski klatki piersiowej z częstotliwością 100-120/min), by powrócił rytm serca.

Kiedy należy użyć AED?

Automatyczny defibrylator zewnętrzny powinien być wykorzystany w sytuacji NZK. AED może być wykorzystane także u osoby nieprzytomnej, u której zachowana jest akcja serca i wymagany jest proces defibrylacji. W takim wypadku defibrylator monitoruje rytm serca i w razie nagłego zatrzymania krążenia lub wystąpienia rytmu defibrylacyjnego informuje o tym osobę udzielającą pierwszej pomocy.

AED jest też sprzętem bardzo bezpiecznym w obsłudze i nie ma możliwości wykonania samoistnej defibrylacji. Jeżeli system wykrywa na swojej drodze przeszkody i wyczuwa, że ktoś dotyka poszkodowanego, analiza rytmu i uwolnienie energii nie zostaje wykonane, do momentu, aż będzie można przeprowadzić bezpieczną defibrylację.

Algorytm RKO z użyciem AED – krok po kroku!

1. Zadbaj o bezpieczeństwo własne i poszkodowanego – to najważniejszy element, którego absolutnie NIE WOLNO bagatelizować. Przed udzieleniem pomocy poszkodowanemu koniecznie sprawdź, czy w pobliżu nie ma zagrożeń, które mogłyby zaszkodzić Tobie. Udzielając pomocy stosuj rękawiczki jednorazowe, a w przypadku zdarzenia drogowego załóż kamizelkę odblaskową i rozłóż trójkąt ostrzegawczy. Nie wchodź tam, gdzie możliwe jest ryzyko pożaru, zawalenia, skażenia lub innych zagrożeń. Poczekaj na służby ratunkowe. Jeśli nie potrafisz pływać – nie skacz do wody. Bezpieczeństwo jest zawsze Twoim priorytetem!!
2. Poproś osobę z otoczenia o pomoc. Zwróć się do konkretnej osoby zwłaszcza, gdy dookoła zbiera się spory tłum gapiów. Większa liczba ludzi nie oznacza, że będą to osoby skore do pomocy. Warto zatem wyznaczyć konkretnego człowieka, najlepiej, by znał on zasady udzielania Pierwszej Pomocy.
3. Sprawdź, czy poszkodowany reaguje – delikatnie, ale stanowczo, potrząśnij ramionami poszkodowanego i zapytaj, czy Cię słyszy i czy wszystko jest w porządku. Jeśli poszkodowany jest przytomny, wyczuwasz prawidłową pracę serca, zapewnij mu komfort. W razie potrzeby wezwij pogotowie ratunkowe i czekaj do przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego (ZRM). Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny przystąp do RKO.
4. Udrożnij drogi oddechowe, sprawdź oddech i obserwuj czy unosi się jego klatka piersiowa. Jeśli oddycha, ułóż go w pozycji bezpiecznej i zadzwoń pod numer 112 lub 999.
5. Jeżeli poszkodowany nie podejmuje reakcji i nie oddycha, wezwij zespół ratownictwa medycznego. Jeśli jesteś sam rozmowę z dyspozytorem prowadź w trybie głośnomówiącym, podczas równoległego wykonywania czynności ratunkowych. Jeżeli masz kilka osób do pomocy podziel obowiązki – przyspieszy to podjęcie resuscytacji i skróci przerwy między poszczególnymi czynnościami.
6. Wyślij kogoś po defibrylator AED, ale pod żadnym pozorem nie zostawiaj poszkodowanego w samotności! W coraz większej liczbie miejsc pojawiają się punkty, w których dostępny jest sprzęt AED – koniecznie skorzystaj z tej możliwości i użyj go! Wczesna defibrylacja zwiększa szansę na przeżycie osoby, u której doszło do zatrzymania krążenia.
7. Rozpocznij RKO zgodnie z wytycznymi ERC: wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej na głębokość 5-6 cm z częstotliwością 100-120 razy na minutę, następnie 2 oddechy. RKO u małego dziecka zacznij od 5 wdechów ratowniczych. Rób to bez przerwy do momentu przyjazdu ZRM (zespół ratownictwa medycznego) , lub gdy ktoś zwolni Cię z tego obowiązku. Pamiętaj – zanim ratownicy medyczni przygotują odpowiedni sprzęt i przejmą poszkodowanego minie kilkanaście cennych sekund, podczas których resuscytacja powinna być nieustannie prowadzona.
8. W żadnym wypadku nie przerywaj ucisków klatki piersiowej, nawet jeśli AED jest już w zasięgu Twojej ręki. Jedna osoba powinna stale prowadzić RKO, druga zaś zająć się podłączeniem urządzenia. Defibrylator AED należy otworzyć i włączyć, następnie wyjąć załączone do zestawu elektrody samoprzylepne z opakowania i podłączyć je do urządzenia. Zgodnie z graficzną instrukcją znajdującą się na elektrodach i/lub w zestawie przyklejamy elektrody do klatki piersiowej osoby poszkodowanej (można postępować zgodnie z komendami wydawanymi przez asystenta głosowego AED, który przeprowadza przez proces podłączania AED).
9. Na czas analizy rytmu serca i defibrylacji odsuń się od poszkodowanego – urządzenie jest w pełni zautomatyzowane i zakomunikuje, kiedy należy to zrobić. W tym czasie nikt nie może dotykać poszkodowanego. Wymóg braku bezpośredniego kontaktu z poszkodowanym związany jest z utrudnieniem prawidłowego odczytu rytmu przez defibrylator AED.
10. Bezpośrednio po defibrylacji (lub jeśli nie jest ona wymagana) w celu udzielania pomocy kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze.
11. Urządzenie dokładnie co 2 minuty będzie sygnalizować przerwę na ponowną analizę rytmu i ewentualną defibrylację. Niektóre urządzenia wykonują taką analizę już w trakcie uciskania i nie wymagają wykonania przerwy.
12. Kontynuuj RKO do czasu powrotu czynności życiowych, przejęcia poszkodowanego przez zespół ratownictwa medycznego lub wyczerpania fizycznego..

W jakich przypadkach należy wykonać defibrylację?

Do stanów wymagających natychmiastowej interwencji medycznej, należy migotanie komór czyli występowanie nieuporządkowanych, nieskoordynowanych pobudzeń mięśnia sercowego, oraz częstoskurczu komorowego bez tętna. Defibrylacja ma na celu spowodować chwilowe, jednoczesne zatrzymanie się wszystkich komórek mięśnia sercowego, oraz podjęcie przez nie i całe serce właściwej pracy.

Dzięki szerokiej dostępności defibrylatorów AED w razie nagłego zatrzymania krążenia można z nich w szybki i prosty sposób korzystać.

Umieszczanie defibrylatorów w przestrzeni publicznej, i wykonanie defibrylacji w ciągu 1-3 minut od nagłego zatrzymania krążenia sprawia, że szanse w zatrzymaniu krążenia na przeżycie poszkodowanego wzrastają nawet do 75%.

Czy defibrylator AED można stosować u dzieci?

Podczas NZK u małego dziecka zawsze należy rozpocząć RKO od 5 oddechów ratowniczych! Zatrzymanie krążenia u najmłodszych jest częściej związane z niewydolnością oddechową. W dalszym ciągu resuscytację krążeniowo-oddechową kontynuujemy w taki sam sposób, jak u dorosłego (30 uciśnięć, 2 oddechy ratownicze). Defibrylator może być użyty u dzieci powyżej 1 roku życia – kluczem pediatrycznym jest tu przede wszystkim użycie elektrod pediatrycznych lub przełączenie trybu AED na tryb dziecięcy i odpowiednie przyklejenie elektrod. Dziecko powyżej 8 roku życia lub będące w okresie dojrzewania można reanimować za pomocą elektrod standardowych.

Podczas używania defibrylatora AED należy pamiętać, że:

1. Pod żadnym pozorem nie wolno dotykać poszkodowanego w trakcie analizy rytmu serca oraz defibrylacji – może to zakłócić działanie defibrylatora AED. Najlepiej odsunąć się od poszkodowanego – defibrylator sam poinformuje, kiedy to zrobić. Pamiętajmy by bateria AED była wystarczająco naładowana!
2. Defibrylatora AED nie wolno używać, gdy poszkodowany znajduje się na mokrym podłożu. Należy wyciągnąć go na suchy ląd, osuszyć klatkę piersiową, następnie bezpiecznie nakleić elektrody.
3. Nie należy korzystać z AED w pobliżu materiałów łatwopalnych, np. paliw czy rozpuszczalników, ze względu na wysokie ryzyko zapalenia lub wybuchu.
4. Nie wolno przebywać obok urządzeń emitujących silne pole elektromagnetyczne – mogą zaburzać proces sprawdzenia prawidłowej akcji serca i spowodować niewłaściwy odczyt. Należy unikać korzystania z AED w pobliżu telefonów komórkowych, urządzeń radiokomunikacyjnych i elektroniki biurowej.
5. Jeśli poszkodowany ma rozrusznik serca, należy przykleić elektrody w odległości około 10 cm od rozrusznika.
6. Jeżeli poszkodowany ma mocno owłosioną klatkę piersiową, należy usunąć włosy przy pomocy jednorazowej maszynki do golenia.
7. Kobiety w ciąży należy defibrylować zgodnie z wytycznymi dotyczącymi defibrylacji osób dorosłych.

Czy osoba używająca AED musi być przeszkolona?

Aby użyć urządzenie AED nie trzeba mieć żadnego przeszkolenia. Z zastosowaniem defibrylatora udzielić pomocy może każdy z Nas. Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny wydaje jasne polecenia – stosując się do komend głosowych defibrylator AED można bez problemu udzielić skutecznej pomocy osobie poszkodowanej.

Pamiętaj! Defibrylatora może użyć KAŻDY! Jego zastosowanie jest w pełni bezpieczne i może pomóc osobie poszkodowanej. W przypadku, gdy defibrylacja nie będzie zalecana, sprzęt po prostu jej nie zaleci.