Epilepsja PIERWSZA POMOC – co warto wiedzieć i czego dotyczy atak padaczki?

Padaczka to zaburzenia neurologiczne będące wynikiem chwilowej niesprawności mózgu, objawiającej się nagłym i napadowym wyładowaniem wewnątrz komórek nerwowych. Charakterystycznym objawem epilepsji są liczne ataki silnych wstrząsów powiązanych z utratą świadomości. Padaczka (epilepsja) jest jedną z najczęściej występujących schorzeń neurologicznych. W Polsce choruje na nią około 300 tys. chorych i pojawia się około 27 tys. nowych zachorowań każdego roku. Chorych na padaczkę na całym świecie co dzień jest coraz więcej. Może ona zaatakować każdego, niezależnie od wieku, jednakże większość wszystkich napadów padaczkowych pojawia się u dzieci do 1 roku życia, a u starszych wzrost zachorowań występuje po 65 roku życia.

Wyróżniamy następujące rodzaje padaczek:

objawowe – gdy znana jest dobrze przyczyna padaczki np. wrodzona wada mózgu
kryptogenne – gdy padaczka daje objawy, ale nie udaje się żadnymi dostępnymi metodami ustalić jej przyczyny
idiopatyczne – gdy czynnikiem decyzyjnym przy pojawieniu się padaczki jest czynnik genetyczny (gen odpowiedzialny za pojawienie się pierwszych objawów chorobowych)

Co ma wpływ na występowanie padaczki?

Około 10–15 % wszystkich przypadków z reguły jest skutkiem obciążenia genetycznego
Szacuje się, że wszelkie zmiany prenatalne w ciąży, lub urazy dzieci w trakcie porodu są podatne na duże uszkodzenia mózgu, wskutek czego prowadzą do powstawania padaczki lub porażenia mózgowego.
Padaczka sporadycznie wiąże się z zaburzeniami rozwojowymi takimi jak np.: autyzm i neurofibromatoza.
Wszelkie choroby zakaźne, jak m.in.: zapalenie opon mózgowych, AIDS czy wirusowe zapalenie mózgu, mogą powodować epilepsję.
Główną przyczyną padaczki u dorosłych w wieku powyżej 35 lat jest udar mózgu
W rzadkich ale zdarzających się przypadkach padaczka może być spowodowana guzem lub urazem mózgu powstałego w wyniku wypadku, krwotoku podpajęczynówkowego, zapalenia mózgu i opon mózgowych, lub uszkodzenia tkanki mózgowej.

Padaczka – czy przyczyny są jednoznaczne?

U prawie 65% pacjentów przyczyna padaczki nie jest zupełnie rozpoznawana. W Polsce jedną z najczęstszych przyczyn padaczki są wszelkiego rodzaju urazy głowy, stanowiące aż 20% wszystkich przypadków. Warto podkreślić, że padaczka znacznie częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Podłoża padaczki to zaburzenia w czynności bioelektrycznej mózgu, które mogą rozwijać się w określonym miejscu (ognisko padaczkorodne), w następstwie rozprzestrzenić na cały mózg (uogólnione wyładowania).

Napady padaczkowe podzielić można na:

uogólnione – gdy wyładowania padaczkowe obejmują obie półkule mózgu
częściowe – gdy wyładowania padaczkowe obejmują część jednej półkuli mózgowej

Objawy padaczki

Objawy padaczki mogą być różnorodne, w zależności od rodzaju napadu z jakim mamy do czynienia.

W przypadku napadów nieświadomości występujących w dużej mierze u dzieci przybierają one postać nagłej utraty kontaktu otoczeniem wraz z wzmożonym napięciem mięśni oraz z automatyzmami ruchowymi. Napady pojawiają się szybko i nagle w całości ustępują.
W przypadku napadów mioklonicznych u pacjenta występują drobne, mimowolne i krótkotrwałe ruchy przygięciowe mięśni, które są symetryczne i występują w seriach po kilka razy. Każdy powstały skurcz trwa od 1 do 2 sekund, a świadomość pacjenta jest zachowana.
W przypadku bardziej uogólnionych napadów toniczno-klonicznych u pacjenta występuje utrata świadomości, w następnie krótkotrwałe zgięcia i wyprosty kończyn górnych i dolnych, z kolei później pojawiają się drgawki.
W przypadku napadów tonicznych u pacjenta występuje mocne sztywnienie kończyn całego tułowia, wskutek czego może prowadzić do upadku i urazu. Występują tu również objawy wzrokowe takie jak: otwarcie i / lub zamknięcie powiek, bądź tzw. „zapatrzenie”.

Jak szybko rozpoznać atak padaczki?

Uogólnione napady toniczno-kloniczne, często charakteryzują się najcięższym przebiegiem. Mogą one wyglądać tak, jak zwykle widzimy to w filmach tj: upadek człowieka i widoczne drgawki, które ustępują po 2-3 minutach. Czasami jednak przechodzą one w stan padaczkowy, który trwa zdecydowanie dłużej. Gwałtowny atak padaczkowy może zakończyć się całkowitą utratą przytomności czy nawet przygryzieniem języka.

Bardzo niebezpiecznie mogą wyglądać drgawki gorączkowe, które nie są związane z chorobami układu nerwowego. Zdarza się, że w czasie napadu człowiek nie upada, nie traci przytomności, ale traci zupełnie kontakt z otoczeniem (w trakcie takiego napadu chory ma mocno zawężoną świadomość). Podczas takiego napadu padaczkowego osoba chora może się poruszać, wykonywać różne czynności, ale całkowicie nie ma pojęcia, że je robi np.: próba wyjścia przez okno lub przejście przez ruchliwą ulicę. Taki napad padaczkowy trwa od kilku do kilkunastu minut.

Typowy napad padaczkowy!

Na co dzień dla osób niezwiązanych zawodowo z medycyną napad padaczki kojarzy się przede wszystkim z napadami dużymi. Taki napad zaczyna się zazwyczaj nagłą utratą przytomności, której towarzyszy upadek (jeśli chory stoi), a także głośny krzyk. Mocny skurcz mięśni powoduje odgięcie ciała do tyłu, a szczęka ulega silnemu zwarciu (tzw. szczękościsk). Gałki oczne pacjenta zwracają się ku górze, oddech zatrzymuje się, a skóra przybiera barwę białawo-siną. Opisana faza napadu trwa około 20-30 sekund. W kolejnej fazie następują bardzo szybkie, naprzemienne skurcze i rozkurcze mięśni szkieletowych zwane drgawkami. Wtedy też powraca oddech, a na ustach pojawia się biała, pienista wydzielina, która jeśli został przegryziony język, jest podbarwiona krwią. Podczas tej fazy napadu może pojawić się mimowolne oddanie moczu i/ lub stolca.

Drgawkom przy napadzie towarzyszy wiele innych objawów stwierdzanych podczas badania lekarskiego. Trwają z reguły około 1 do 3 minut. Po drgawkach chory zapada w głęboki, trwający kilka godzin sen, czasami zamiast snu pojawia się stan pobudzenia, niepokoju i /lub agresji, a po przebudzeniu nie pamięta, co się wydarzyło.

Zdarza się, że napad poprzedzony jest na kilka godzin lub nawet kilka dni tzw. objawami zwiastunowymi. Może to być odczuwalny przez pacjenta silny niepokój, mocne pobudzenie ruchowe, gorszy nastrój, agresja, wzmożone pragnienie lub łaknienie. Na kilka sekund przed napadem może także pojawić się uczucie mrowienia, ostry ból brzucha lub głowy, bądź wymioty – mówi się wtedy o tzw. aurze i to ona jest zwykle zapamiętywana.

Pierwsza pomoc w razie napadu padaczki – złote zasady!

Natychmiast po rozpoznaniu padaczki, mocno kluczowa jest wiedza i technika w prawidłowo udzielanej pierwszej pomocy poszkodowanemu, jeszcze przed przybyciem zespołu ratownictwa medycznego.

PAMIĘTAJ, by podczas ataku padaczki:

zostać z osobą, u której wystąpił napad i w miarę możliwości zmierzyć czas trwania napadu i siłę drgawek
zebrać dane dotyczące chorego
zadbać o bezpieczeństwo poszkodowanego (jeśli napad wystąpił na drodze szybkiego ruchu, ściągnąć chorego na pobocze lub wstrzymać ruch na drodze)
odsunąć od chorego wszelkie przedmioty, o które mógłby się skaleczyć lub poobijać,
podłożyć coś miękkiego i niewysokiego pod głowę osoby z napadem, w celu zapobiegania stłuczeniu w czasie drgawek,
istotne jest, że w CZASIE NAPADU może dojść do mimowolnego oddania moczu / stolca przez pacjenta – warto więc zadbać o odrobinę prywatności, by poszkodowany nie czuł się skrępowany
przygotuj się, by wezwać pogotowie

Po ustaniu ataku padaczki:

Ułóż chorego na boku i delikatnie odchyl jego głowę do tyłu, aby udrożnić drogi oddechowe
Pozostań przy chorym do momentu w pełni odzyskania przez niego świadomość tzn. do czasu gdy będzie rozmawiał zupełnie logicznie
Zapewnij opiekę pacjentowi po napadzie w tzw. splątaniu ponapadowe, które cechuje się pobudzeniem, dziwnymi zachowaniami i stwarza zagrożenie dla samego siebie i otoczenia. Bardzo ważne jest w tym czasie zapewnienie mu opieki i pilnowanie, by nie zrobił sobie krzywdy. ZACHOWAJ SPOKÓJ!
Gdy w pełni odzyska świadomość, upewnij się, że nic go nie boli i zapytaj czy wcześniej zdarzały się napady padaczkowe – jeśli był to pierwszy napad w jego życiu, wezwij transport medyczny i oczekuj na pojawienie się zespołu ratownictwa medycznego.

Czego nie należy robić, gdy jest się świadkiem ataku epilepsji?

pod żadnym pozorem nie wkładaj nic do ust,
nie podawaj żadnych płynów ani leków,
nie powstrzymuj na siłę powstających drgawek,
nie krępuj ciała,
nie otwieraj zaciskającej się mimowolnie szczęki,
w żaden sposób nie szarp chorego

Sposoby leczenia padaczki u dorosłych i dzieci

Padaczka jest chorobą, którą można leczyć, a istotnym elementem jest sam pacjent oraz rozpoznanie jego problemów. Głównym celem leczenia jest zapobieganie i wykluczanie z codziennego życia kolejnych napadów.. Choć leczenie nie daje 100 % pewności ich ustąpienia, może zmniejszać ich częstość występowania.

Przed rozpoczęciem leczenia padaczki ważne jest właściwe rozpoznanie, ustalenie typu i okresu padaczki, częstotliwości jej występowania oraz najbardziej prawdopodobnej przyczyny , czy rodzaju czynników prowokujących powstanie napadu.

U najmłodszych konieczne jest wykonanie badania pediatrycznego, neurologicznego, psychiatrycznego i psychologiczne przebadanie dziecka. Ważne jest także wykonanie podstawowych badań krwi i badanie EEG.

Dbaj o siebie KAŻDEGO DNIA

– zażywaj odpowiednie leki i nie dostosowuj dawki bez konsultacji z lekarzem

– upewnij się, że dobrze odpoczywasz, nadmierny brak snu może znacząco być przyczyną powstawania drgawek

– wykonuj regularnie ćwiczenia, które pomogą pomóc zachować zdrowie fizyczne i poprawić nastrój

– upewnij się, że pijesz wystarczająco dużo wody

– stosuj zbilansowaną dietę i staraj się jeść posiłki w regularnych porach dnia

– nie pij alkoholu, może on oddziaływać na niektóre leki przeciwdrgawkowe i mocno zmniejszać ich skuteczność

– wyeliminuj używki tj. tytoń, kawa, herbata, napoje kofeinowe (cola, napoje energetyczne), czy czekolada

– nie bierz narkotyków ani dopalaczy