Omdlenie – czym jest, jakie są przyczyny i sposoby leczenia ?

Omdlenie jest stanem przejściowej utraty świadomości. Powstaje wskutek krótkotrwałego przerwania dopływu krwi do mózgu lub spadku ilości tlenu, który jest do mózgu dostarczany. Typowym elementem omdlenia jest gwałtowny początek, nie długi okres trwania i samoistne całkowite ustąpienie. Powrót świadomości następuje z reguły w ciągu kilku minut. Omdlenie ma charakter łagodny, choć niesie za sobą ryzyko poważnego urazu w związku z upadkiem poszkodowanego podczas utraty przytomności.

Stan przedomdleniowy charakteryzuje się niepełną utratą przytomności, znacznym obniżeniem napięcia mięśniowego i zachowaniem kontaktu słowno-logicznego z poszkodowanym.

 Obie opisane sytuacje są krótkotrwałe i samoistnie ustępują. Omdlenie różni się także od zasłabnięcia, które to określa się jako chwilowe osłabienie organizmu – omdlenie stanowi konsekwencję jego postępujących objawów!

Przyczyny omdlenia

Omdlenie może być wywoływane przez wiele czynników. Są to między innymi:

• silne przeżycia emocjonalne, strach, lęki,
• nadmierny ból, fobie,
• niskie ciśnienie tętnicze krwi, napady drgawkowe
• odwodnienie organizmu
• spadki cukru we krwi,
• długotrwałe przebywania w pozycji stojącej, lub zbyt szybkie wstanie z miejsca,
• aktywność fizyczna w wysokiej temperaturze,
• spożywanie alkoholu i narkotyków,
• wysiłek przy oddawaniu stolca,
• mocny kaszel, szybki i spłycony oddech,
• przyjmowanie niektórych leków (np. antydepresanty, leki alergiczne).

Ze względu na rodzaje omdleń wyróżnia się:

• omdlenia odruchowe zależne od mechanizmów odruchowych: omdlenia podczas oddawania moczu, kichania, po wysiłku fizycznym, podczas przełykania, defekacji, spowodowane przez strach, ból, fobie czy też wywołane przypadkowym uciskiem mechanicznym na zatokę tętnicy szyjnej,
• związane z niedociśnieniem ortostatycznym: tzw. polekowe spowodowane przez leki rozszerzające naczynia krwionośne, diuretyki i leki przeciwdepresyjne, czy zmniejszenie krążącej objętości krwi – wywołane przez m.in. wymioty, biegunki, krwotoki,\
• sercowo-naczyniowe (nazywane kardiogennymi): związane z zaburzeniami rytmu pracy serca – tachykardia, bradykardia, czy też choroby serca / naczyń krwionośnych, np. nadciśnienie płucne, bądź rozwarstwienie aorty.

Jakie są objawy omdlenia?

Objawy, które zwiastują omdlenie to przede wszystkim silny ból i mocne zawroty głowy, osłabienie organizmu, zaburzenia widzenia, zaburzenia słuchu, nadmierne pocenie oraz nudności. Do upadku poszkodowanego dochodzi w skutek spadku napięcia mięśni. Symptomem omdlenia jest zupełny brak reakcji na głos, wołanie i potrząsanie poszkodowanego. Wszelkie omdlenia powinny być skonsultowane z lekarzem!

Jak należy postępować podczas wystąpienia omdlenia?

Osobie, która zemdlała i straciła przytomność, powinna zostać udzielona natychmiast pierwsza pomoc. Należy upewnić się czy przestrzeń, w której znajduje się osoba poszkodowana jest bezpieczna i czy My jesteśmy bezpieczni! Jeśli nie występują czynniki zagrażające, można przystąpić do czynności ratujących ludzkie życie. Sprawdzić należy w pierwszej kolejności oddech. Nogi można unieść do góry i poluzować kołnierz – poprawimy w ten sposób dopływ krwi do mózgu. W momencie odzyskania przez poszkodowanego przytomności, warto z nim pozostać przez chwilę (czas około 10–15 minut) dbając przy tym, by znajdował się w pozycji leżącej. Po tym czasie może przejść do pozycji siedzącej, a jeśli nie ma zawrotów głowy może wstać. Jeśli przez dłuższy czas nie dochodzi do odzyskania świadomości, należy ułożyć go w pozycji bezpiecznej i wezwać pogotowie ratunkowe (999 lub 112)!

 Czy omdlenie można przewidzieć i czy istnieje diagnostyka tej przypadłości?

W rozpoznawaniu omdleń wykorzystuje się różne badania obrazowe, a za najdokładniejsze z nich uznaje się rezonans magnetyczny. Jest to badanie, które umożliwia ocenę funkcjonowania wszystkich struktur wewnątrz Naszego ciała , a przy tym jest zabiegiem nieinwazyjnym. W przypadku omdleń do badania kwalifikuje się głowa, klatka piersiowa i jama brzuszna, gdyż wszelkie patologie w tych okolicach mogą wskazywać na dolegliwości.

Jak rozpoznać i jak leczyć omdlenia?

Jednym z najważniejszych elementów w diagnostyce omdleń jest konkretny i dobrze zebrany wywiad z poszkodowanym. Należy uzyskać wiedzę: o sytuacji w której doszło do omdlenia, jaki był okres trwania utraty przytomności i czy doszło do pełnej utraty świadomości.

Ważne są także informacje dotyczące chorób współistniejących, schorzeń występujących w rodzinie, bądź wcześniejszego występowania tego typu sytuacji związanej z omdleniem.

W badaniu przedmiotowym ważne jest wykluczenie przyczyn organicznych – szczególną uwagę warto zwrócić na układ nerwowy i układ krążenia. W postawieniu rozpoznania omdlenia korzysta się z wielu badań, a z najczęściej stosowanych wyróżnia się:

• badania laboratoryjne – glukoza, morfologia, enzymy wątrobowe, elektrolity, badania toksykologiczne,
• pomiar ciśnienia tętniczego krwi z użyciem Holtera-RR,
• badanie EKG pozwalające przeprowadzić analizę rytmu serca,
• holter-EKG monitoruącee rytm serca w dłuższym przedziale czasowym,
• test pochyleniowy oceniający układ wegetatywny, który stosowany jest celem odtworzenia omdlenia (podczas badania monitoruje się pracę serca i ciśnienia krwi),
• inne, np. echokardiografia, tomografia komputerowa głowy, próby wysiłkowe, EEG, oraz badanie dna oka.

W przypadku omdleń leczenie zależne jest od przyczyn ich powstania. To tak naprawdę lekarz określa je po dogłębnym rozpoznaniu.

Jeśli pojawiają się objawy zwiastujące omdlenie należy starać się unikać przy nim urazu. Najlepsza i najbezpieczniejsza pozycja to pozycja siedząca lub leżąca – głowa znajduje się wtedy najniżej i mózg staje się lepiej dotleniony!