Pierwsza pomoc u dzieci i niemowląt – jak dbać o bezpieczeństwo najmłodszych?

Podejrzenie zatrzymania krążenia wraz z utratą przytomności oraz oddechu w przypadku dziecka czy niemowlęcia wymaga natychmiastowej reakcji i interwencji. Resuscytacja krążeniowo oddechowa ma na celu podtrzymanie przepływu krwi – przede wszystkim do mózgu i serca, a  w efekcie przywrócić czynności układu krążenia. 

Każda pomoc i wykonana czynność ratuje ludzkie życie nawet to najmniejsze w przypadku udzielania pierwszej pomocy u dziecka czy niemowlęcia bez względu na to czy udziela jej przypadkowa osoba czy wykwalifikowany ratownik medyczny.

Resuscytacja krążeniowo oddechowa jest nie tylko procedurą, ale i obowiązkiem etycznym  wynikającym z prawa. Warto zatem udzielić pierwszej pomocy, gdyż za nieudzielenie pomocy człowiekowi w każdym wieku, któremu grozi bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia / zdrowia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu  podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (Art.162. Kodeksu karnego).

Podczas udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej małemu dziecku, czynności jakie wypada  wykonać, różnią się w zależności od wieku dziecka. 

Wyszczególniamy tu 3 grupy:

⦁ niemowlę– wiek poniżej 1 roku życia,

⦁ dziecko– wiek powyżej 1 roku życia trwający do osiągnięcia cech dojrzałości,

⦁ osoba dorosła– wiek dziecka, które osiągnęło cechy dojrzałości oraz osoba dorosła.

Resuscytacja krążeniowo oddechowa u dzieci i niemowląt – jakie są najczęstsze przyczyny zatrzymania akcji serca?

Do nagłego zatrzymania akcji serca u dzieci i niemowląt dochodzi z reguły z powodu nagłej lub postępującej niewydolności układu oddechowego i / lub krążenia. 

Tego typu sytuacja może wystąpić w przypadku:

• zaburzeń oddechowych i niedrożności dróg oddechowych,
• zachłyśnięcia, aspiracji treści pokarmowej, lub gdy w jamie ustnej obecne jest ciało obce,
• masywnego krwawienia
• w przebiegu licznych chorób jak np.: astmy oskrzelowej, stanów zapalnych górnych dróg oddechowych
• odwodnienia i reakcji anafilaktycznej,
• przewlekłych leczonych chorób i / lub zaburzeń rytmu serca.

Przypadki zatrzymania akcji serca u dzieci lub niemowląt, które pojawiają się poza miejscem sprawowania opieki medycznej, cechuje bardzo wysoka śmiertelność. Nieznajomość zasad przeprowadzenia resuscytacji krążeniowo oddechowej u dzieci i niemowląt i obawa związana z udzielaniem pierwszej pomocy najmłodszym jest jedną z przyczyn podnoszenia tego wskaźnika. 

Osobom, które nie posiadają wykształcenia medycznego,
czy też nie odbyły specjalistycznych kursów w związku z udzielaniem pierwszej pomocy najmłodszym zaleca się stosowanie standardu postępowania jak u osoby dorosłej!

JEŻELI dziecko / niemowlę:

1. nagle nie jest w stanie samodzielnie złapać oddechu, klatka piersiowa nie unosi się, 
2. mocno kaszle, nieefektywnie, bezgłośnie, bez większego odkrztuszania,
3. wystąpiło ostre zasinienie twarzy,

 NATYCHMIASTOWO podejmij działania i wezwij pomoc! 

Pierwsza pomoc – krok po kroku

Podstawowym i ważnym elementem, różniącym się od standardowego udzielania pierwszej pomocy jak u osoby dorosłej, jest fakt, iż resuscytację dziecka zawsze rozpoczynamy od 5 oddechów ratowniczych, niezależnie od wieku, następnie uciśnięcia klatki piersiowej!

Rzadkim mechanizmem zatrzymania krążenia u dziecka jest mechanizm sercowy. Zawsze więc pierwszorzędnie podejrzewajmy przyczynę pochodzącą od strony układu oddechowego i starajmy się ją wyłapać jako główną.

• Oceń bezpieczeństwo własne i sprawdź, czy dziecko reaguje na głos / dotyk. Jeśli nie reaguje, nie ma reakcji oczu, nie rusza się – sprawdź drożność dróg oddechowych. Jeśli dziecko nie oddycha na skutek obecności ciała obcego, usuń je i  udrożnij drogi oddechowe, by sprawdzić oddech. Obserwuj klatkę piersiową i stan dziecka przez minimum 10 sekund i staraj ocenić polisensorycznie (patrzę, słucham, czuję), czy dziecko / niemowlę oddycha. Należy zwrócić szczególną uwagę na ruchy klatki piersiowej dziecka, głębokość i prawidłowość oddechu lub czy oddech jest spłycony/ nieregularny.
• Jeśli dziecko oddycha i jest przytomne, należy ułożyć go w pozycji bezpiecznej, stale monitorując jego stan, oraz bezwzględnie wezwać pomoc. Resuscytację można przerwać w momencie gdy dziecko zacznie samodzielnie oddychać i poruszać się, po przyjeździe karetki pogotowia lub gdy z braku sił kontynuację czynności ratowniczych ma możliwość zastąpić inna osoba z otoczenia.
• Jeśli dziecko jest nieprzytomne, klatka piersiowa nie porusza się,stwierdzasz brak oddechu lub oddech jest nieprawidłowy – wołaj głośno o pomoc i wezwij pogotowie ratunkowe. Jeśli na miejscu zdarzenia nie jesteś sam, wyślij kogoś po defibrylator AED, a następnie rozpocznij resuscytację krążeniowo oddechową dziecka zaczynając od 5 oddechów ratowniczych (w przypadku bardzo małych dzieci, konieczne jest objęcie ustami usta i nos dziecka a czynności ratunkowe należy wykonywać w stosunku 15 uciśnięć na 2 wdechy).
• Przejdź do wykonania 30 uciśnięć klatki piersiowej w tempie średnio 100-120 uciśnięć na minutę. Uciśnięcia w przypadku noworodka czy niemowlęcia, w zależności od jego rozmiarów, wykonujemy dwoma palcami, lub dwoma kciukami przy jednoczesnym objęciu dłońmi klatki piersiowej dziecka. W przypadku starszego dziecka (dzieci powyżej 1 roku życia) i w zależności od rozmiaru, wszelkie uciśnięcia wykonujemy tak samo jak w przypadku osoby dorosłej. 
• Wezwanie służb ratunkowych po minucie prowadzenia RKO uwarunkowane jest przede wszystkim bezpośrednim dostarczeniem dziecku powietrza do płuc i rozprowadzeniem utlenowanej krwi za pomocą uciśnięć klatki piersiowej. W ten sposób „napędzamy” organizm dziecka do podjęcia działania, podając mu „bombę tlenową” i „motywując” tym samym jego serce do dalszej pracy.
• Pierwsze czynności podczas udzielania pierwszej pomocy dzieciom i niemowlętom polegają przede wszystkim na ustaleniu zagrożeń dla siebie i innych osób znajdujących się w naszym zasięgu, staraj się je minimalizować lub definitywnie usunąć. BEZPIECZEŃSTWO własne jako osób udzielających pierwszej pomocy to podstawowy priorytet! Z perspektywy medycyny ratunkowej dziecko potrzebujące pomocy to kolejny poszkodowany, należy pamiętać o bezwzględnym ostudzeniu emocji i dbać o Nas samych.  
• Przed rozpoczęciem jakichkolwiek działań i o ile to możliwe, należy założyć jednorazowe rękawice ochronne, maseczkę do sztucznego oddychania i okulary ochronne.

Czy w przypadku dziecka konieczne jest wykonanie defibrylacji?

Standardowy defibrylator AED bez trybu pediatrycznego oraz małych elektrod pediatrycznych może być użyty wyłącznie u dzieci w wieku powyżej 8 lat.

U dzieci między 1 a 8 rokiem życia zaleca się stosowanie urządzenia z tzw. trybem pediatrycznym lub dopasowanymi do urządzenia elektrodami pediatrycznymi. Znacznie lepiej redukują one poziom dostarczanej energii. W sytuacji, gdy jedyną dostępną opcją jest defibrylator AED bez przystosowania pediatrycznego winno się dostarczyć dziecku wstrząs elektryczny jak u człowieka dorosłego. Jeśli defibrylator AED posiada elektrody pediatryczne lub posiada możliwość  włączenia trybu pediatrycznego należy bezwzględnie z nich skorzystać. 

ZŁOTE ZASADY:

• Czas dostarczania pierwszych wdechów powinien trwać nie mniej niż około 1 s, jak w postępowaniu RKO u dorosłego.
• Jakość prowadzonej resuscytacji krążeniowo-oddechowej ma istotny wpływ na przebieg prowadzenia pierwszej pomocy u dziecka. Minimalizacja przerw między uciśnięciami i oddechami ratowniczymi pozwala klatce piersiowej rozprężać się.
• Wykonując czynnie RKO zmieniaj się z partnerem, kiedy tylko poczujesz opadanie z sił,  zmian dokonuj płynnie i w sposób zsynchronizowany.
• Unikaj bezwzględnie stałego „pompowania” dziecka / niemowlaka. Objętość, która ma być dostarczona musi równać się z objętością powietrza w Twojej jamie ustnej. Nadmierna objętości powietrza dostarczona dziecku może spowodować dostarczenie powietrza do żołądka dziecka co jest bardzo niewskazane.
• W przypadku reanimacji i uciskania klatki piersiowej dolną część mostka należy uciskać na głębokość jednej trzeciej wymiaru przednio-tylnego klatki piersiowej lub na głębokości 4 cm u niemowlęcia i 5 cm u dziecka. Dzieci zbudowane są nieco inaczej, zwróć uwagę, by nie uciskać nadbrzusza.
• Stosuj algorytm 5:30:2 tak jak w przypadku resuscytacji osób dorosłych z modyfikacją o pierwsze oddechy ratownicze (5 oddechów na start) – tego typu algorytm może być z powodzeniem stosowanym we wszystkich grupach wiekowych dzieci.
• W celu udrożniania dróg oddechowych u dzieci do 1 roku życia pamiętaj, że należy wykonać odchylenie głowy do pozycji neutralnej.
• Po nie mniej jak minucie prowadzenia resuscytacji krążeniowo oddechowej wezwij pomoc ratunkową!

ZAPRASZAMY DO NASZEJ OFERTY I WSPÓŁPRACY 

W ZAKRESIE SZKOLEŃ!

Jeśli jesteś zainteresowany szkoleniem z zakresu pierwszej pomocy u dzieci zapraszamy na specjalnie przygotowany i dedykowany dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym program uczący podstaw pierwszej pomocy.

Nasz Zespół Podkarpackiego Centrum Ratownictwa Medycznego zajmującego się nie tylko transportem medycznym i zabezpieczeniem imprez masowych działa także interaktywnie, kreatywnie, zabawnie, a co najważniejsze skutecznie względem planowanych szkoleń dla dzieci!

Edukacja najmłodszych to najlepszy sposób już w najmłodszych latach wdrażania ważnych postaw u dzieci dotyczących udzielania pierwszej pomocy. Potrzebna wiedza i własne umiejętności zdobywane przez dzieci skutkują znacznie większą skłonnością do udzielania pierwszej pomocy, gdy jest ona potrzebna, a co za tym idzie skutecznego ratowania ludzkiego życia i/ lub zdrowia.

Pamiętajmy, że niezależnie od rozmiaru czy wieku osoby poszkodowanej, warto być odważnym i pomóc tak dobrze, jak tylko jesteśmy w stanie i na ile potrafimy.
Pierwsza pomoc u dziecka może powodować strach, jednak niezależnie od sytuacji starając się pomóc, możemy tylko pomóc!