Tlen jest jednym z pierwiastków niezbędnych do życia, a w niektórych schorzeniach jest także lekiem. Dla kogo tlenoterapia jest zalecana i w jaki sposób można łatwo i bezpiecznie podać tlen medyczny?

Tlenoterapia to terapia lecznicza z użyciem tlenu, czyli jednego ze składników powietrza. Celem tlenoterapii jest zwiększenie stężenia tlenu w powietrzu, które jest wydychane przez pacjenta.

Leczenie z wykorzystaniem tlenu to podanie go pacjentowi w zleconej przez lekarza dawce, dzięki czemu organizm wraca do poprawnego stanu dotlenienia. Gdy do mózgu w czasie 5 minut nie zdąży dotrzeć tlen zachodzą w nim nieodwracalne zmiany! Zabieg tlenoterapii, odpowiednie stężenie tlenu i podawanie tlenu jest ceniona za łatwość podawania, poprawia koncentrację, leczy wszelkie zaburzenia snu oraz przyspiesza gojenie ran.

Skuteczność wykorzystywania tlenu:

Tlenoterapię stosujemy głównie w lecznictwie zamkniętym: podczas zabiegów operacyjnych, na oddziałach internistycznych oraz w oddziale intensywnej opieki medycznej. Jednym z głównych wskazań do leczenia tlenem jest niewydolność oddechowa, która występuje m.in.:

• we wstrząsie,
• zatorowości płucnej,
• niewydolności serca,
• w wielu różnych chorobach płuc i chorobach przewlekłych

Jakie są wskazania do tlenoterapii?

Jest ona w głównej mierze skierowana do osób z niewydolnością oddechową, a wskazaniem do zastosowania tlenoterapii jest saturacja, która wynosi mniej niż <94% co prowadzi do niedotlenienia tkanek. Objawami niewydolności krążeniowo – oddechowej są m.in. sinica, utrata przytomności, duszność, brak apetytu, problemy z koncentracją, upośledzone funkcje narządów wewnętrznych. Względną przyczyną niedotlenienia może być udar niedokrwienny oraz mniejsza ilość tlenu w powietrzu atmosferycznym i mniejszy dopływ powietrza do płuc / dysfunkcja bariery pęcherzykowo-włośniczkowej.

Warto zaznaczyć, że z tlenoterapii korzystają także osoby zdrowe. Poprzez odpowiednie źródła tlenu i dostosowane stężenie można łatwo przyspieszyć proces regeneracji po wysiłku m.in. w kulturystyce (następuje wtedy poprawa sprawności psychofizycznej). Znacznie spowalnia ona proces starzenia komórek i znacząco ułatwia koncentrację. Zabieg wykonania tlenoterapii, poza szpitalem, oferują ośrodki odnowy biologicznej. Koncentratory tlenu można zakupić również do prywatnego użytku – przydaje się szczególnie mieszkańcom zaludnionych miast, w których powietrze atmosferyczne jest silnie zanieczyszczone, a odporność organizmu mocno zaburzona!

Rodzaje tlenoterapii:

Wyróżniamy dwa rodzaje tlenoterapii:

• Tlenoterapia czynna, która polega na wtłaczaniu mieszaniny gazów do dróg oddechowych i jest stosowana w najtrudniejszych przypadkach (szczególnie gdy zdrowie i życie pacjenta jest zagrożone), tlen w tym przypadku podawany jest przez respirator.
• Tlenoterapia bierna, podczas której pacjent samodzielnie wdycha powietrze wzbogacone o tlen przez specjalne wąsy tlenowe (pacjent podczas zabiegu jest w pełni świadomy całego procesu)

O tym, czy pacjent zostaje zakwalifikowany do leczenia tlenem decyduje lekarz. Do tej grupy pacjentów zaliczają się osoby przede wszystkim osoby z rozedmą płuc, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc i chorobą śródmiąższową płuc i pęcherzyków płucnych. Głównym wskazaniem na podaż tlenu i zastosowania tlenoterapii poprzez domowe leczenie tlenem jest wartość saturacji, która określa się poniżej 92%. W trakcie całej kuracji tlenem podczas gdy używane są stacjonarne koncentratory tlenu pacjent nie wymaga wsparcia ze strony pielęgniarki, ale powinien być w stałym kontakcie z lekarzem prowadzącym.

Koncentrator tlenu – działanie:

Koncentratory tlenu to urządzenia, które mają za zadanie oddzielić tlen od azotu i pozostałych gazów znajdujących się w powietrzu. Urządzenie to pobiera powietrze z otoczenia i umożliwia uzyskanie przepływu tlenu między 5 a 10 l/min – w dużej mierze jest to zależne od danego urządzenia. Cylindry danego urządzenia wypełnione są zeolitem, który pobiera azot z powietrza dzięki czemu powietrze staje się doskonale nawilżone.

Podczas całego cyklu jeden cylinder koncentratora tlenu z tlenem powietrza napełnia się powietrzem, a drugi w tym czasie zostaje zdekompresowany do ciśnienia atmosferycznego. Cykl pracy koncentratora tlenu trwa ok. 18-20 sekund. Pacjent stale pobiera powietrze przez maskę i wdycha z powietrza kilkukrotnie większą zawartość ulegającą zwiększeniu stężenia tlenu niż samo powietrze atmosferyczne. Maska twarzowa musi szczelnie obejmować twarz!

Objawy niewydolności oddechowej

Objawami niewydolności oddechowej organizmu są:

• znaczne upośledzenie funkcji narządów wewnętrznych z uwagi na ich niedotlenienie
• problemy z koncentracją
• zła tolerancja wysiłku
• kłopoty z zasypianiem
• brak apetytu, duszności
• sinica
• utrata przytomności

O czym warto pamiętać w leczeniu tlenem?

1. Pozytywny wpływ rozpoczęcia tlenoterapii zależy od długości jej zastosowania – korzystaj z niej jak najdłużej w ciągu doby.
2. Podczas korzystania z tlenoterapii bądź aktywny fizycznie
3. Zachowaj ostrożność w kontakcie z ogniem – istnieje duże ryzyko poparzeń w skutek zbliżania twarzy do kuchenki gazowej.
4. Podczas stosowania tlenoterapii zabrania się palenia tytoniu – tlen jest niebezpieczny i podtrzymuje spalanie.
5. Pamiętaj, by zwrócić uwagę na bliskość urządzeń elektrycznych oraz każdych innych źródeł ciepła.
6. Zwrócić szczególną uwagę na stosowanie maści i kremów na bazie oleju i wazeliny w okolicach twarzy.

Korzyści i zalety zastosowania tlenu:

Używając tlen pacjent:

• poprawia dotlenienie narządów wewnętrznych (mózgu, serca) co skutkuje znacznym polepszeniem sprawności psychicznej i fizycznej
• spowalnia postęp przewlekłej choroby płuc
• redukuje zaburzenia oddychania
• zmniejsza ilości hospitalizacji
• poprawa jakości snu

Zanim ktokolwiek skorzysta z tlenoterapii musi obowiązkowo zapoznać się z zasadami poprawnego jej stosowania oraz dbania o bezpieczeństwo swoje i innych w otoczeniu.

Leczenie tlenem skutkuje znacznym zmniejszeniem duszności, obniża hematokryt o wcześniej podwyższonych wartościach, skutecznie poprawia wydolność fizyczną, a co za tym idzie, stan psychiczny oraz jakość życia pacjenta.

Rodzaje masek tlenowych

• Maska z rezerwuarem częściowo zwrotna – posiada ona worek rezerwuarowy, który zwiększa stężenie tlenu. Posiada otwory boczne, przez które łatwo napływa powietrze z zewnątrz, nie musi ona ściśle przylegać do twarzy. Maska ta zapewnia większe stężenia tlenu niż maska prosta i przeznaczona jest do dużych przepływów tlenu (worek musi być cały czas napełniony).
• Maska z rezerwuarem bezzwrotna– w otworach bocznych posiada ona zastawkę, która nie dopuszcza do zmieszania się powietrza z tlenem, ponadto odprowadza wydychane powietrze na zewnątrz. Maska musi szczelnie przylegać do twarzy, a ustawiony przepływ tlenu zapewnia najwyższe możliwe stężenie tlenu w100%.
• Maska z rezerwuarem częściowo zwrotna, inaczej maska z zastawką Venturiego – jest to maska, która posiada wymienny port. Reguluje ilość dopływającego tlenu, co bardzo dokładne umożliwia dawkowanie tlenu. Maska musi szczelnie przylegać do twarzy. Maska ta sprawdza się w procesie stopniowego „odzwyczajania” pacjenta od tlenu i stosowana jest wszędzie tam, gdzie nie można pozwolić na „przetlenowanie” pacjenta, np. w POChP czy mukowiscydozie.

Zastosowanie tlenu podczas zabiegów i na oddziale pooperacyjnym

Podczas trwania zabiegu operacyjnego,gdy pacjent zostaje zaintubowany i znieczulony ogólnie, oddycha mieszaniną tlenu o stężeniu w granicach 25-35%. Pozwala to na skuteczne wysycenie krwi tętniczej w granicach 95%-100%, zapewniając przy tym prawidłową saturację.

W okresie pooperacyjnym chorzy korzystają z masek twarzowych lub cewników donosowych tzw. wąsów. Każda maska musi posiadać otwory, które pozwolą pacjentowi uzupełnić objętość oddechową z powietrza podczas każdego wdechu.

Centralne gniazda tlenu montowane są w szpitalnych ścianach, które pozwalają na przepływ tlenu w granicach 3-6 l/min.

Tlenoterapia przy ASTMIE

Przy leczeniu astmy dobre zastosowanie z szybko działających leków mają leki β2-adrenergiczne, glikokortykosteroidy oraz tlenoterapia. Pacjentowi należy stale  monitorować saturację i nie dopuścić do obniżenia się jej wartości do 92%.

Do leczenia kwalifikują się chorzy, których saturacja spada poniżej 88%. Lekarz określa przepływ i sposób podawania tlenu jaki chory powinien stosować. Najczęściej są to “wąsy” lub maska tlenowa. 

ZAPAMIĘTAJ!

Tlenoterapia jest zabiegiem leczniczym, której celem jest  zwiększenie ilości tlenu w wydychanym powietrzu. Tlenoterapię wykorzystuje się w leczeniu różnych schorzeń i stanów, w których żywe tkanki są niedotlenione! Tlenoterapia stosowana jest w stanach ostrych i w większości przypadków skutecznie RATUJE ŻYCIE!